Levenslang werken naar vermogen
Oprukkende vergrijzing, stijgende levensverwachting en dan nog een financiële crisis van historische omvang. Het vormen serieuze bedreigingen voor het zo geroemde Nederlandse pensioenstelsel, dat onbetaalbaar is geworden. Ooit was pensioen synoniem met zekerheid, maar die tijd is voorbij, constateert Henk Raué, lid van de Raad van Bestuur van Delta Lloyd Groep tijdens het Delta Lloyd congres 'Op weg naar pensioen 3.0'.
Hoogste tijd voor verandering, want niets doen is geen optie. Daar zijn de kenners het over eens. De volgende vraag luidt: hoe moet een vernieuwd stelsel – ‘Pensioen 3.0’ – eruit zien? Op dit vlak lopen de meningen nog sterk uiteen, zo blijkt.
 Meer informatie
Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en lid van de Cie. Goudswaard, pleit voor een langere opbouw en aanpassing van uitkeringen aan de levensverwachting, gecombineerd met ruimere mogelijkheden voor individuele aanvulling.
Het opheffen van collectieve solidariteit wijst hij echter af, want ‘pensioen kun je niet geheel overlaten aan individuen’. Volgens hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam Sweder van Wijnbergen is het Nederlandse pensioenstelsel nog steeds hét voorbeeld voor de wereld. De combinatie van omslagstelsel in de eerste pijler en kapitaaldekking in de tweede pijler maakt het systeem bijzonder robust, Om het pensioenstelsel toekomstbestendig te houden liggen maatregelen als verhoging van de pensioenleeftijd en fiscalisering van de AOW voor de hand. Het stelsel op zich hoeft niet te veranderen.”
Levenslang werken naar vermogen, dat ziet ook Pierre Akkermans, pensioenjurist en consultant, als absolute voorwaarde voor het behoud van ons op solidariteit geschoeide stelsel.
“Laat babyboomers voorlopig afzien van indexatie en gepensioneerden meer risico lopen. Zo dragen ook de ouderen bij aan het economisch herstel en blijven de risico’s niet beperkt tot de jongere generatie.” Levenslang risico voor iedereen, is zijn devies.
Over generaties gesproken: het is de hoogste tijd voor een breuk met het babyboommanagement, stelt Annemieke Roobeek, hoogleraar Strategie en Transformatiemanagement (Nyenrode Business Universiteit), die de voordrachten van genoemde sprekers provocatief kwalificeert als ‘oudemannenverhalen’.
Er dient zich een nieuwe generatie aan – multicultureel, bereisd, online, innovatief, jobhoppend, netwerkend en vrijheidslievend. Die past niet meer zo goed in dit stelsel. “Leg hun maar eens uit: ouderen blijven profiteren en jongeren zien niets van hun bijdrage terug.” Roobeek wil een ander pensioenverhaal voor een nieuwe doelgroep, minder gefocust op ‘centjes en procentjes’, meer op zingeving en maatschappelijk engagement. “Laat jonge mensen zien dat je pensioengelden kunt investeren in duurzaamheid, in non-fossiele energie, in grootschalige vernieuwing van achterstandswijken in het weer mooi en duurzaam maken van ons land Oftewel: een nieuwe invulling van de intergenerationele solidariteit.”
Bas Haring, filosoof en hoogleraar ‘Publiek begrip van wetenschap’ aan de Universiteit van Leiden, illustreerde met diverse persoonlijke anekdotes hoe lastig het is om in de toekomst te kijken. Simpelweg omdat je nooit zeker weet of een trend zich zal doorzetten of niet.
De toekomst van pensioen is nog duisterder, omdat het begrip ‘waarde’ niet vastomlijnd is. En vluchtig. “Als je iets van waarde verliest, is er even pijn. Maar daar ben je snel overheen, en dan vind je weer nieuwe waarden.” Haring meent ook dat we ons in de avond van ons werkzame leven niet druk moeten maken over een fenomeen als demotie. “Een groot deel van het leven bestaat uit een dalende lijn, en we doen er verstandig aan dit feit te omarmen. Het is helemaal niet erg als het wat minder is, daar krijg je iets anders voor terug. Minder stress meer vrije tijd bijvoorbeeld.” Ook pensioenwaarde is dus een relatief begrip. Dit biedt voordelen: dit wetende, kun je niet veel fouten maken. Een opsteker voor de toekomst van de oudedagsvoorziening, of kan de branche hier helemaal niets mee? Enige reflectie over wat waarde werkelijk is, lijkt bij het vernieuwen van het pensioenstelsel geen luxe.
Meer informatie over het congres is te vinden op www.deltalloyd.nl/pensioenvisie
|
